Przedsiębiorca rozpoczynając swoją działalność musi zadeklarować formę opodatkowania. Jakie ma możliwości i czym one się różnią?
Dochody uzyskiwane w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorca może opodatkować w następujący sposób:
- według skali podatkowej;
- według stawki liniowej;
- ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Czwartą formą opodatkowania jest karta podatkowa – jednak od roku 2022 możliwość jej stosowania została mocno ograniczona. Prawo do niej mają tylko ci przedsiębiorcy, którzy rozliczali się według tej formy opodatkowania w roku 2021 i kontynuują to w roku 2022.
SKALA PODATKOWA
Jeśli przedsiębiorca wybierze formę opodatkowania swoich dochodów (dochód = przychód – koszty) według skali podatkowej to w zależności od wysokości dochodu opodatkuje je stawką 12% lub 32%.
| Podstawa obliczenia podatku | Podatek wynosi: | |
| ponad | do | |
| 120 000 PLN | 12% podstawy minus kwota zmniejszająca podatek 3 600 zł | |
| 120 000 PLN | 10 800 zł plus 32% nadwyżki ponad 120 000 zł |
|
| Opodatkowanie według skali podatkowej | |
|---|---|
| zalety | wady |
| • możliwość odliczania kosztów uzyskania przychodów; • kwota wolna od podatku (od 2022 r. 30 000 zł); • możliwość korzystania z ulg podatkowych (np. ulga na dzieci); • możliwość wspólnego rozliczenia się z małżonkiem; • możliwość rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko; | • konieczność prowadzenia podatkowej książki przychodów i rozchodów (lub ksiąg rachunkowych) – więcej formalności związanych z dokumentacją firmową; • po przekroczeniu progu podatkowego konieczność stosowania stawki podatku wynoszącej 32%; • brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej; |
Kiedy skala podatkowa jest najlepszą formą opodatkowania?
Niewątpliwie jest to korzystna forma jeśli spodziewane są wysokie koszty uzyskania przychodu oraz jeśli spodziewany jest stosunkowo niewielki dochód.
Ale jeśli podatnik przekroczy próg podatkowy wynoszący 120 000 zł to od nadwyżki ponad tą kwotę zapłaci aż 32% podatku.
WAŻNE! Jeśli przedsiębiorca wybierze opodatkowanie dochodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej skalą podatkową a oprócz tego uzyskuje inne dochody opodatkowane w ten sposób (np. umowa o pracę, umowa zlecenie) to musi pamiętać, że dochody te należy zsumować w rozliczeniu rocznym. W konsekwencji może powstać niedopłata podatku dochodowego.
PODATEK LINIOWY
Przy opodatkowaniu podatkiem liniowym, podobnie jak w przypadku skali podatkowej, podstawę opodatkowania stanowi dochód. Jednak w tym przypadku – niezależnie od kwoty dochodu – mamy jedną stawkę podatkową wynoszącą 19%.
| Opodatkowanie podatkiem liniowym | |
|---|---|
| zalety | wady |
| • możliwość odliczania kosztów uzyskania przychodów; • opodatkowanie dochodu jedną stawką podatkową, niezależnie od jego wysokości; • możliwość odliczenia zapłaconej w danym roku składki zdrowotnej (w 2023 max. kwoty 10 200 zł); • dochody opodatkowane skalą nie sumują się z dochodami opodatkowanymi skalą i nie powodują przekroczenia progu podatkowego; | • brak kwoty wolnej od podatku; • brak możliwości korzystania z większości ulg podatkowych; • brak możliwości rozliczenia się wspólnie z małżonkiem; • brak możliwości rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dzieci; • konieczność prowadzenia podatkowej książki przychodów i rozchodów (lub ksiąg rachunkowych) – więcej formalności związanych z dokumentacją firmową; |
Kiedy zatem przedsiębiorca powinien wybrać tą formę opodatkowania?
Na pewno powinien się nad nią zastanowić, jeśli spodziewa się dużych dochodów, a stawka ryczałtu dla rodzaju osiąganych przychodów nie daje więcej korzyści aniżeli możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodu i zastosowanie stawki liniowej.
RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDENCJONOWANYCH
W poprzednich formach opodatkowania podstawą opodatkowania był dochód – w przypadku tej formy podstawą jest przychód. Natomiast stawka podatku jest zróżnicowana w zależności od rodzaju prowadzonej działalności i może ona wynosić 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12,5%, 15%, 17%.
Choć obecnie większość działalności może zostać opodatkowanych ryczałtem to jednak istnieje kilka wyjątków. Z takiego opodatkowania wykluczone zostały osoby, które prowadzą apteki, kantory, handlują częściami samochodowymi czy wytwarzają wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym. Dodatkowo z ryczałtu nie skorzystają osoby rozpoczynające działalność gospodarczą, które w jej ramach będą wykonywać tożsame czynności dla byłego lub obecnego pracodawcy, jakie wykonywały w ramach umowy o pracę w danym lub poprzednim roku podatkowym.
Aby móc zastosować opodatkowanie ryczałtem należy spełnić kryterium przychodowe. Ryczałt jest przeznaczony dla osób fizycznych uzyskujących przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 euro.
Dodatkowo z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie skorzystają osoby w roku podatkowym, w którym podejmują działalność po zmianie:
- z działalności wykonywanej samodzielnie na działalność wykonywaną w formie spółki z małżonkiem;
- z działalności wykonywanej w formie spółki małżonków na działalność wykonywaną przez jednego lub każdego z małżonków;
- z działalności prowadzonej samodzielnie przez jednego małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka;
- jeżeli przed zmianą którykolwiek z małżonków opłacał z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na zasadach ogólnych. W takim przypadku ryczałt będzie można wybrać dopiero w kolejnym roku podatkowym.
Opodatkowanie ryczałtem cieszy się dość dużym zainteresowaniem, zwłaszcza od czasu wprowadzenia zmian podatkowych w tzw. Polskim Ładzie. Największą trudnością może być ustalenie odpowiedniej stawki podatkowej. Zacząć należy od prawidłowego sklasyfikowania rodzaju prowadzonej przez siebie działalności (zgodnie w PKWiU). Może również wystąpić sytuacja, w której jedna osoba fizyczna będzie stosowała kilka różnych stawek – ma to miejsce wówczas, gdy świadczy ona różnego rodzaju usługi/sprzedaż towarów.
Dla kogo zatem ryczałt będzie odpowiednią formą opodatkowania?
Najczęściej będą to osoby, których rodzaj działalności nie generuje dużych kosztów.
SKŁADKA ZDROWOTNA
Od 2022 roku przy wyborze formy opodatkowania przedsiębiorca nie powinien poprzestać na analizie wyłącznie stawki podatku dochodowego. Wybór konkretnej formy opodatkowania determinuje sposób opłacania składki zdrowotnej, która obecnie uzależniona jest od wysokości dochodu lub przychodu.
I tak, w zależności od formy opodatkowania przedsiębiorcy opłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne według następujących zasad:
- skala podatkowa – 9% od dochodu, nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia;
- podatek liniowy – 4,9% od dochodu, nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia;
- ryczałt – 9% od podstawy uzależnionej od wysokości przychodów:
| Roczny przychód | Podstawa składki zdrowotnej | Wartość składki w 2023 |
| Do 60 000 PLN | 60% przeciętnego wynagrodzenia | 376,16 PLN |
| 60 000 – 300 000 PLN | 100% przeciętnego wynagrodzenia | 626,93 PLN |
| powyżej 300 000 PLN | 180% przeciętnego wynagrodzenia | 1 128,48 PLN |
PODSUMOWANIE
Przedsiębiorca decydując o wyborze formy opodatkowania powinien wziąć pod uwagę łączne obciążenia podatkowo-składkowe, jakie go czekają po wyborze konkretnego sposobu opodatkowania dochodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej.
